Նախ կուզենայի նշել, որ հեղինակների՝ սույն աշխատությունը պատրաստելու մտահղացումը լիովին հաջողվել է, և այս մատյանը, ըստ իս, կստանա ապագա ընթերցողների արժանի գնահատականը:
Ես բավականին հեշտ ու արագ կարդացի ձեռագիրը, որը խորհուրդ տվեց ինձ ՌԳԱ ակադեմիկոս Յուրի Ցոլակի Հովհաննիսյանը՝ աշխարհահռչակ գիտնական, որի անունով վերջերս կոչվեց Մենդելեևի պարբերական աղյուսակի 118-րդ տարրը՝ Oganesson:
Մի քանի խոսք բուն գրքի մասին, և սկսեմ, թերևս, ինչպես ինձ այսօր թվում է, առանցքային կետից. գիրքը շատ ժամանակին է գրվել: Եթե անգամ կարելի էր ավելի վաղ, ապա ոչ համենայն դեպս ավելի ուշ: Նման գրքերը, անշուշտ, շատ անհրաժեշտ են ընթերցողներին թե՛ բուն Հայաստանում, թե՛, որ շատ կարևոր է, համայն աշխարհի մեր մեծաթիվ սփյուռքում:
Ինքս պարբերաբար լինում եմ Հայաստանում, ուր ծնվել եմ, մեծացել, սովորել և որոշ ժամանակ ապրել ու աշխատել: Այն միտումները, որոնք այնտեղ այժմ նկատվում են, որոշակի լավատեսություն և տեսանելի ապագայում ժողովրդի բարեկեցության զգալի բարելավման հույս են ներշնչում: Բայց դա շատ դժվար ճանապարհ է: Ուստի նման գրքերը, որոնք ազգն ինչ-որ «հայկական Երուսաղեմի» շուրջը միավորելու ուղիների և լուծումների որոնման են մղում, իհարկե, միանգամայն արդիական են ներկայիս Հայաստանի համար: Եվ այդ կապակցությամբ ուզում եմ անկեղծ երախտագիտություն հայտնել այս աշխատության հեղինակներ Ռուբեն Վարդանյանին և Նունե Ալեքյանին այս տքնաջան և ստեղծագործական աշխատանքի համար, նաև վստահություն հայտնել, որ սույն աշխատությունը մեծ պահանջարկ կունենա հասարակությունում:
Հաբի ցանցային կառուցվածքը և մոդելը, որի օրինակները գտնում ենք մեր պատմական անցյալում (Նոր Ջուղայի հայության գլոբալ առևտրային ցանց) և որոնք առաջարկվում են գրքում որպես կենսակերպի տարբերակներից մեկը Հայաստանում, կարելի է և անհրաժեշտ է, ըստ իս, դիտարկել և լայնորեն քննարկել: Եվ վերնագիրն էլ, ի դեպ, շատ դիպուկ է ընտրվել՝ «Ճամփաբաժանին: Որոշումների ժամանակը»: Իսկապես, չէ՞ որ հեղինակների մտահոգությունն այն առումով, որ ամեն ինչ կարող է ծավալվել հետագայում ոչ այնքան բարենպաստ հայ ժողովրդի և ինքնիշխան Հայաստանի համար, ցավոք, գոյության իրավունք ունի: Եվ դրանից խուսափելու համար հարկ է շատ բան անել, այդ թվում և այսպիսի գրքերի միջոցով: Չէ՞ որ քաջ հայտնի է՝ երբեմն ժամանակին ասված խոսքը և արտահայտված գաղափարը՝ ուղղված հասարակության բարօրությանն ու բարգավաճմանը, կարող են ահռելի ուժ և նշանակություն ունենալ: Մեզ պետք են նաև ազգը միավորող բեկումնային նախագծեր տնտեսության բնագավառում, սոցիալական և մշակութային ոլորտներում, գիտական-նորարարական գործունեության մեջ, սպորտում, տուրիզմում և այլուր: FAST-ը կարող է նման գործունեության արդյունավետ օրինակներից մեկը լինել:
Կուզենայի նաև նշել, որ գիրքը գրվել է շատ լավ լեզվով, ինչին ես միշտ զգայուն եմ վերաբերվում: Ուստի ողջունել միայն կարելի է գրքում արվող բազմաթիվ հորդորներն առհասարակ հայոց լեզվի մակարդակը բարձրացնելու վերաբերյալ, ներառյալ և այն լեզվի, որն այսօր կարելի է լսել Երևանի փողոցներում:
Մեկ-երկու նկատառում էլ, որոնք հավանաբար հաշվի առնվեն գրքի հետագա հրատարակությունների ժամանակ: Ինձ չէին բավարարում գրքում հայ հեղինակների հղումները (տարբեր ժամանակաշրջանների, ներառյալ խորհրդայինը), այդ թվում հայերեն: Կարծում եմ, որ դա ավելի կհարստացներ և կլրացներ ձեռագիրը: Գրքի նախաբանում գուցե կարելի էր հակիրճ ներկայացնել Հայաստանի ավելի հին պատմությունը՝ սկսած Ուրարտուի ժամանակներից, ոչ թե սկսել քրիստոնեությունն ընդունելու դարաշրջանից: Չէ՞ որ վերջինս, իր հերթին, խարսխված էր աշխարհի հնագույն ժողովուրդներից մեկի հարուստ անցյալի և խոր արմատների վրա, և ամենայն հավանականությամբ այդ ամենն էլ հենց կանխորոշել է հետագայում այդ կարևորագույն իրադարձությունը հայ ժողովրդի պատմության մեջ:
Գիրքը, անտարակույս, պետք է հրատարակվի, և ցանկալի է ոչ միայն ռուսերեն, այլև նախ հայերեն, ինչպես նաև անգլերեն և ֆրանսերեն:
