Մի քանի շաբաթ ծախսեցի սույն աշխատությունն ուշադրությամբ ընթերցելու համար: Երկար վերլուծում էի ամեն բան, վերընթերցում որոշ հատվածներ: Շնորհակալություն այս գրքի, Հայաստանում ներկա իրավիճակի և զարգացման միտումների մանրամասն վերլուծության համար: Ես, օրինակ, չգիտեի, որ եղել է առևտրական ցանց, որի կենտրոնը եղել է Նոր Ջուղայում:
Գրեմ այն մասին, թե ինձ հատկապես ինչը հուզեց ու հետաքրքրեց: Մնացած բոլոր հարցերում համաձայն եմ հեղինակների հետ:
Ինձ համար դժվար է համաձայնվել հայկական ավանդական արժեքների և հավաքական կերպարի նկարագրության հետ: Բազմազգ ընտանիքս և Ռուսաստանում անցկացրած մանկությունս իմ մեջ համոզմունք են ձևավորել, որ մարդու բնավորությունը կախված է նրա ընտանիքից ու շրջապատից, այլ ոչ թե ազգային պատկանելությունից: Գրքում թվարկված առանձնահատկությունները ես նկատել եմ տարբեր ազգության պատկանող մարդկանց մեջ: Եթե ինձ խնդրեին նշել հենց հայերին բնորոշ հատկություններ, ես անմիջապես չէի նշի գրքում թվարկվածները: Ընթերցելու ժամանակ նույնիսկ դիմեցի իմ մտերիմներին, որպեսզի նրանք ևս նկարագրեն հայերին բնորոշ հատկությունները, և բոլորը տարբեր բաներ նշեցին: Ինձ նաև տարօրինակ է թվում ազգի բնույթի մասին եզրակացություններ անելը` հենվելով նրա պատմության վրա: Դա նման է նրան, որ գիտնականը փորձի տեսությունը հարմարեցնել փորձի արդյունքներին:
Սակայն լիովին համաձայն եմ այն մտքին, որ քրիստոնեության ընդունումը, սեփական գիրը և քաղաքակրթությունների խաչմերուկում գոյատևումը ձևավորել են ժամանակակից հայ ազգը:
Ուժգին եմ համարում այն եզրակացությունը, որ Հայոց ցեղասպանությունը «լիովին չի գիտակցվել որպես սերունդների բնական հերթագայության խաթարման ողբերգություն»: Ես իսկապես «չեմ տեսնում դեպի անցյալ գնացող ազգային պատմական արարման հաջորդական գծեր, այլ միայն արյան, տառապանքի և անարդարության հեղեղներ»: Նորագույն ժամանակներում մեր երկրում ստեղծված իրավիճակը, իմ կարծիքով, իր հետևանքներով ցեղասպանություն է հիշեցնում. մարդիկ ժամանակից շուտ մահանում են վատ բժշկական սպասարկման պատճառով, Հայաստանի բնակչությունը տարեցտարի նվազում է մարդկանց արտագաղթի պատճառով և այլն. տեղի է ունենում սերունդների և ընտանիքների հերթագայության նշված խաթարումը:
Շնորհակալ եմ հեղինակներին «խորհրդային հայեր» եզրույթի համար. այն ինձ գիտակցել տվեց, որ ես, փաստորեն, հենց միայն խորհրդային հայերի եմ ճանաչում: Ազգի հատվածայնացումն իրոք խորանում է: Հավանաբար, հենց այդ պատճառով է, որ չհամաձայնվեցի հայկական բնավորության մասին ընդհանրացումներին:
Աշխատության մեջ հղվում է Կոնֆուցիոսը, որն ասել է, որ ցանկացած ազգի և պետության հաջողության գրավականը վեհ ու բարձր նպատակներ ունեցող առաջնորդն է: Ազգերի և պետությունների վերելքի պատմությունները հաստատում են այդ բառերը: Կարծում եմ, որ հիմա հենց այդպիսի առաջնորդի կարիքն ունի մեր ազգը:
Հատուկ շնորհակալություն
- հայերի անձնական վախերի և գոյություն ունեցող համալիր վտանգի համեմատության համար. շատ հզոր էր և սթափեցնող,
- այն խոստովանության համար, որ Հայաստանը չի դարձել անվտանգ ու բարգավաճ հայրենիք բոլոր հայերի համար. շատ ազնիվ էր ու խիզախ,
- այն եզրակացության համար, որ մենք, պարզունակեցնելով արտաքին միջավայրը, թերագնահատում ենք այն. խորն էր և շատ տարողունակ:
Համաձայն եմ այն ամենին, ինչ շարադրված է 5-րդ գլխում: Պատրաստ եմ օգնելու՝ ձեր տեսլականը կենսագործելու հարցում:
