90-ականների վերջում, 2000-ականների սկզբում մեծ վավերագրական «Ճամփաբաժան» ֆիլմի համար ես տարբեր մասնագիտություններ, տարիք և կյանքի փորձ ունեցող մարդկանց նույն հարցն էի տալիս. «Ո՞վ է հայը»: Ստացված պատասխաններից մեկն այն ժամանակ ինձ ցնցել էր իր ճշգրտությամբ և պատկերավորությամբ: Ծեր, կիրթ և, ըստ երևույթին, ծանր վիճակում գտնվող մարդն ասաց. «Հայերը Սասունցի Դավթի ու Քաջ Նազարի ազգն են… Դավիթները քիչ են, Նազարները շատ, իսկ միջին չկա»:
Դա այն ժամանակներն էին, երբ մենք իսկապես ճամփաբաժանին էինք հայտնվել: Պատերազմում հաղթած հասարակության և պետության առաջ հարց էր կանգնած․ ո՞վ ենք մենք ուզում լինել և ու՞ր ենք ուզում գնալ։ Հաղթանակով ոգևորված երիտասարդ հայ պետությունն առաջին «շատ կիրթ» նախագահի ղեկավարությամբ ընտրեց նախկին խորհրդային մեծածավալ պետական ունեցվածքի թալանի և «վայրի» կապիտալիզմի կառուցման ուղին։ Այդպես կոտրվեց ազգի ողնաշարը։ Մեր «խելոք» նախագահը չէր հասկանում ու չէր ցանկանում հասկանալ մի պարզ ճշմարտություն՝ որ Ցեղասպանություն վերապրած ժողովուրդը պարտավոր է ունենալ անձնական, հասարակական և պետական զարգացման ազգային գաղափարախոսություն։ Այստեղից գալիս է և նոր որակյալ զարգացումը։
Այդպես էլ ավարտվեց «խելոքի» տխրահռչակ քաղաքական կյանքը։
Մեր հաջորդ երկու նախագահներն ավելի պարզ մարդիկ էին։ Ունենալով իրենց ժողովրդի սրտում ազգային հերոսների կարգավիճակ ստանալու լիարժեք իրավունք և հնարավորություն՝ նրանք այդ բարձրագույն կոչման փոխարեն նախընտրեցին բիզնեսն ու փողը։ Որպես արդյունք՝ Հայաստանը կորցրեց իր ակտիվ ու մեղսունակ բնակչության մեկ երրորդը։ Եվ կրկին չկար մի պարզ ճշմարտության գիտակցում՝ որ սոցիալական ծայրահեղ շերտավորումը և հասարակական կյանքում բոլոր կողմնորոշիչների կորուստը հանգեցնելու են պետության քայքայմանը։ Այսօր այդ «խելոք» առաջին նախագահի գործը շարունակողներն արդեն անցյալում են։
Իսկ նրանց գործունեության արդյունքն է Ապրիլյան պատերազմը՝ որպես հնարավոր ապագա աղետի մասին զգուշացում։
Այսօր մենք կրկին ճամփաբաժանին ենք։ Այո, կա նոր պետական իշխանություն, կա հասարակության կողմից Վերածննդի սպասում և, վերջապես, Զարգացման գործընթացների մեկնարկի ակնկալիք։ Սակայն իշխանությունն այդ գործընթացների իրականացման համար միայն գործիք է։ Առանց ազգային Վերածննդի բուն Գաղափարախոսության՝ այդ գործիքը բացարձակ ոչ մի արժեք չունի։
Նշանակում է, հիմնական արժեքն է հասարակության համար հստակ ձևակերպված ազգի և պետության որակական զարգացման ազգային Գաղափարախոսության տեսլականն է։ Եվ կրկին հերթական անգամ հարց է առաջանում․ արդյո՞ք երկրի ղեկավարությունն ունի դրա կարիքը։
Ռուբեն Վարդանյանի և Նունե Ալեքյանի բազմամյա հետազոտական լուրջ աշխատանքի տպագրությունը, որի նպատակը մեր պատմական մտածողության, հետևաբար և մեզ հետ կատարվող ամեն ինչի վերլուծությունն է, մեր հասարակությանն ուղղված կարևոր և արժեքավոր ուղերձ է։ Տվյալ աշխատությունն իր հեղինակների խորը մտահոգության արդյունքն է, արատավոր շրջան է, որում հայտնվել է Հայաստանը։ Իրենց հետազոտության մեջ հեղինակներն առաջարկում են այդ տնտեսական և բարոյական փակուղուց ելքի ճանապարհներ։ Ուզում եմ հավատալ, որ մեր հասարակությունն այս հետազոտությունը կընկալի որպես համազգային քննարկման հրավեր՝ մեր ճակատագրին վերաբերող կարևորագույն հարցերի շուրջ։ Աշխատության մեջ շատ կարևոր գաղափարախոսական տարրի բացակայությունը ես կարող եմ բացատրել հեղինակների «տնտեսագիտական» մտածողությամբ, նրանց կենտրոնացվածությամբ իրենց հայտնի և հասկանալի տրանսֆորմացիոն «լծակների» վրա։ Այնուամենայնիվ, հեղինակներն առաջարկում են բոլորին «միացնել գլուխները» մեզ սպասող լրջագույն փորձություններից առաջ։
